Wina węgierskie

Węgry – jeden z najważniejszych wschodnioeuropejskich producentów wina. Powszechnie znane powiedzenie „nie masz wina nad węgrzyna” stawia Węgry w czołówce światowych potentatów tego trunku. Uprawa winorośli zajmuje ponad 4% powierzchni gruntóe ornych w tym kraju. Żyzne gleby i duże nasłonecznienie umożliwiają wzrost zarówno białych, jak i czerwonych odmian winogron. Mimo, że Węgry są niewielkim powierzchniowo krajem, są aż dwadzieścia dwa regiony uprawy winorośli. Stąd też rozmaitość gatunków win – od lekkich, białych z gór Matry nad Balatonem, przez wytrawne, czerwone z Egeru czy Villany, aż po ciężkie, złociste z Tokaju. To właśnie Tokaj jest najbardziej znanym węgierskim winem. Nie bez przyczyny, od setek lat, uważany za „Króla win i wino królów”. Przypisywano mu niezwykłe właściwości: od odnowy sił witalnych, wygładzenie skóry, przez orzeźwianie ciała i ducha po harmonijne łączenie miłości, piękna i radości. Bez wątpienia najwartościowszym gatunkiem jest Tokaj aszu – jego jakość zależy od ilości dodanych późno zebranych, miodowo – słodkich owoców winogron. Im ich więcej tym wartościowszy trunek. Bardzo popularny jest też Tokaj szamorodni, który może być zarówno słodki jak i wytrawny.

Każdy region uprawy winorośli posiada swój szczególny rodzaj wina. Węgierskie wina czerwone pochodzą z regionów Egeru, Szekszard i Pecs, a najważniejszymi przedstawicielami są: Egri bikaver, Medoc noir, Villanyi burgundi i oporto. Śpośród wiz białych najbardziej znane są te pochodzące z regionu Balatonu produkowane z winogron zebranych z winnic położonych na wulkanicznych wzgórzach. Są to: Badacsonyi rizling, Badacsonyi szurkebarat, Keknyelu.

Jednym z najważniejszych wydarzeń w węgierskim kalendarzu jest wrześniowy Międzynarodowy Festiwal Wina i Szampana w Budapeszcie. Jest to największe spotkanie przedstawicieli branży winiarskiej, uatrakcyjnione dodatkowo licznymi imprezami kulturalnymi, koncertami i paradą wszystkich związanych z tą branżą

Dużemu wzrostowi spożycia wina w ostatnim dziesięcioleciu towarzyszyła zmiana zwyczajów związanych z konsumpcją alkoholu: tanie i słabej jakości wino coraz częściej zastępowane jest rodzimymi produktami markowymi, charakteryzującymi się doskonałą jakością i zdobywającymi coraz większe uznanie wśród smakoszy tego trunku na całym świecie.

Regiony produkcji win:
Csongrad (2330 ha) – produkuję się tu głównie wina stołowe, o niskim stopniu kwasowości. Głównie uprawia się Kovidinke, Izsaki, Ezerjo, Zweigelt, Olaszrizling (włoski), Rainai Rizling (reński), Kaderkę, Kekfrankos, Chardonnay, Muscat Ottonel.

Balaton-melleke (1623 ha) – produkuję się tu głównie wina białe. Na wzgórzach Zala już od ponad 100 lat uprawia się winorośl. Główne gatunki to: Cserszegi Fuszeres, Olaszrizling, Rizlingszilvani, Zold veltelini, Chardonnay, Kekfrankos, Zweigelt, Oporto.

Balanton-boglar (2800 ha) – region, znany na Węgrzech, głównie z produkcji win musujących, uchodzących za najlepsze w kraju. Produkuję się tu również wina białe i trochę czerwonych. Uprawia się: Olaszrizling, Yellow Muscat – o owocowym, bogatym aromacie, Chardonnay – szlachetne, delikatnie kwaskowe oraz Cabernet, Merlot, Kekfrankos.

Hajos-Baja (1700 ha) – jeden z najgorętszych regionów węgierskich. Do niedawna produkowano tu wyłącznie wina stołowe, obecnie oferta rozszerza się o wina wyższej klasy. Uprawia się: Kekfrankos, Merlot, Chardonnay, Rhine Riesling, Cabernet Franc oraz cabernet Sauvginon. W tym regionie warto zwrócić również uwagę na wysoką jakość Kadarki i jej aksamitność.

Tokaj-Hegyalja (5500 ha) – gorące lata, chłodne zimy, długa i piękna jesień dają w tym regionie wina o wysokim poziomie słodyczy i równoważącej ją kwasowości. Biorąc pod uwagę dodatkowo wysoki poziom alkoholu wszystko to odnaleźć można w Tokaju – znanym Aszu czy Szamorodnim. Uprawia się tu Furmint – idealnie poddający się szlachetnej pleśni, o dobrej kwasowości i aromatycznym bukiecie; Harslevelu – bardziej krzepki i pełniejszy w smaku; Yellow Muscat – o wysokiej kwasowości i przyjemnym zapachu.

Kunsag (30000 ha) – jeden z najobszerniejszych regionów winiarskich na Węgrzech, latem jest tu gorąco i słonecznie, zimą sucho. Uprawia się tu: włoski Riesling (Olaszrizling) o charakterystycznym zapachu rezedy i placka z owocami; Ezerjo i Kovidinkę – łagodne wina o wysokiej zawartości alkoholu i cukru. Jeśli chodzi natomiast o Kadarkę to jest ona w tym regionie rubinowo – czerwona, o korzennym zapachu i pełnym aromacie. Kekfrankos – wino lekkie i delikatnie korzenne.

Matraalja (7500 ha) – górzysty region znany z produkcji win białych wysokiej jakości. Uprawia się tu: włoski Riesling – wytrawny i świeży. Riesling szilvani – aromatyczny i lekki; Leanyka – niezrównanie delikatna; Harslevelu – korzenne, zrównoważone; Tramini – delikatnie perfumowane, pełne aromatów; Muscat-Ottonel – o dużej zawartości alkoholu i słodyczy, przyjemnie pachnące. Czerwonych win robi się tu niewiele, o niewielkiej zawartości alkoholu, przeważnie Kekfrankos i Zweigelt.

Aszar-Neszmely (1600 ha) – region winiarski charakteryzujący się klimatem chłodniejszym od temperatur średnich na Węgrzech. Uprawia się więc głównie: włoski Rizling – delikatny, nadający się do większości posiłków, o dobrej kwasowości; Leanyka – zrównoważona, o przyjemnym bukiecie, Ezerjo – stosowane zazwyczaj do tłustych potraw ze względu na swoją wysoką kwasowość; Riesling szilvani – lekkie i przyjemne.

Eger (4000 ha) – region znany przede wszystkim z byczej krwi – Egri Bikaver, z powodu której cieszy się sławą na całym świecie. Te znane wina produkuje się na bazie kekfrankos, Cabernet, Merlot i Kekoporto. Z białych win wytwarza się tu Leanykę – lekko słodką, owocową, o harmonijnym smaku; włoski Rizling – przyjemny, harmonijny, o charakterystycznym zapachu i kwasowości oraz Tramini o właściwym sobie zapachu, znani producenci to: Vincze Bela oraz Tibor Gal.

Badacsony (1800 ha) – białe wina produkowane w tym regionie cieszą się duzym uznaniem smakoszy. Znajdujące się tu, pełne słońca winnice, znane są z uprawy włoskiego Rizlinga, jednoczesnie najpowszechniejszego w tym miejscu, o przyjemnym smaku, delikatnej kwasowości i wyjątkowym zapachu gorzkich migdałów. Jednym ze sławniejszych miejscowych win jest też Szurkebarat (szczep Pinot Gris) posiadające pełny aromat, harmonijne, z wysoką zawartością alkoholu. Unikalne, wysokiej klasy wino Keknyelu, u nas niespotykane, posiada dyskretny korzenny zapach. Tutejszy Muscat Ottonel natomiast jest delikatny, aromatyczny, o małej kwasowości. Z reguły wina tego regionu są bogate i ekstraktywne.

Somlo (830 ha) – mały region winiarski o dość łagodnym klimacie, położony na wygasłym wulkanie, Mały, ale jeden z najbardziej rozpoznawalnych. Typowe odmiany: Furmint, Harslevelu, Olaszrizling (włoski Riesling), Juhfark. Wina z Somlo cechuje wysoka zawartość alkoholu i kwasowość oraz fakt, że doskonale nadają się do starzenia, co jest rzadkością. Somlo nazywane jest przez tubylców winem weselnych nocy. Uważa się, że wypijane podczas nocy poślubnej gwarantuje narodziny syna. Najbardziej sławnymi winami z Somlo są: Furmint i Juhfark.

Pannonhalma-Sokoroalja (620 ha) – prekursorami uprawy winorośli w tym regionie byli mnisi benedyktyńscy, którzy wnieśli szeroki zakres umiejętności do uprawy i produkcji winiarskiej. Klasztor Pannonhalma był pierwszym klasztorem benedyktyńskim na Węgrzech i jest znany po dziś dzień. Klimat tego regionu jest umiarkowanie suchy i ciepły, zimy niezbyt mroźne. Uprawia się tu: Olaszrisling, Riesling, Traminer, Chardonnay. Najbardziej charakterystyczny jednak, dla tego regionu, jest „Irsai Oliver”- biały, wysokiej jakości szczep o bogatym bukiecie

Balatonfured-Csopak (2100 ha) – region ten, jak sama nazwa wskazuje, dzieli się na dwa podregiony. Uprawia się tu głównie: Włoski Rizling, o wyjątkowo pięknym, zielono-białym kolorze, o lekko korzennym smaku. Produkuje się również furmint o dobrej kwaskowatości i pięknym zapachu oraz Rislingszlivani. Wina z podregionu Balatonfured mają więcej alkoholu, są cięższe i pełniejsze. Te z Csopak są nieco skromniejsze, lżejsze, za to bogatsze w zapachy i bukiet. Dookreślająca je kwasowość związana jest z podłożem wapiennym, na którym hoduje się winorośl.

Bukkalja (1100 ha) – region szczególnie nadający się pod uprawę białej winorośli. Swego czasu pozyskiwano tu grona do lepiej znanych win z Egeru. Od XIX wieku w regionie tym produkuje się musujące lekkie wina z Olaszrizling, Leanyka – lżejsza niż w Egrze, ale bardziej aromatyczna oraz Rizlingszilvani.

Balaton-Felvidek (1500 ha) – region z tradycjami sięgającymi średniowiecza. Wino uprawiali tu już Celtowie, Rzymianie, Słowianie w końcu Węgrzy. Bez wątpienia to kraina białego wina: Olaszrizling (Riesling włoski, Welschriezling) Reńskiego Rizlinga, Rizlingszilvani (Muller-Thurgau), Szurkebarat (Pinot, Gris, Grauburgunder), Sauvignon Blanc i Chardonnay. Wina czerwone produkowane są w mniejszości, ale posiadają wysoką jakość jak np. Pinot Noir (Lesence.

Villany (1770 ha) – region o klimacie śródziemnomorskim, gorące lata, łagodne zimy z dużą ilością słońca powodują, że najczęściej uprawia się tu: Kekoporto, Kekfrankos i Cabernet Sauvignon – o ciemno-rubinowej barwie, krzepkie o korzennym bukiecie. Godne zauważenia są też: Harslevelu – białe wino o kwiatowym bukiecie, Włoski Rizling – w tym klimacie rozgrzewające wino, a także Leanyka – szlachetna i elegancka, ale dość krzepka.

Etyek-Buda (1500 ha) – region znany głównie ze swych win musujących, szczególnie „szampanów” popularnej firmy Torley. Odmiany tu uprawiane to: Chardonnay, Olaszrizling, Rizling (reński), Pinot Blanc, Sauvignon Blanc – wytrawne, aromatyczne, zdecydowanie kwaskowe.

Szekszard (2200 ha) – region uznawany za rywala Villany. Uprawia się tu: Kadarkę, Kekfrankos, Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc – szlachetna odmiana o charakterystycznym aromacie. Z białych odmian natomiast wytwarza się tu: Chardonnay i Olaszrizling, oba pełne i bogate w aromaty. Węgrzy uważają również, że to wino Szekszard zainspirowało Szuberta do napisania słynnego kwintetu Pstrąg. Pijał je nawet papież Pius IX w 1865 roku.

Sopron (1670 ha) – jeden z najstarszych regionów winiarskich Węgier. Tutaj praktycznie nie ma mieszkańca, który by nie miał winnicy i piwnicy na wina. Uprawia się między innymi przyjemnego, aksamitnego Kekfrankos, chyba najlepszego na Węgrzech. Poza tym uprawia się: Zweigelt, Cabernet Franc, Zoldveltelini (Gruner Veltliner), Sauvignon Blanc.

Mor (1680 ha) – malowniczy region Mor jest ojczyzną starej węgierskiej odmiany winorośli – Ezerjo. Region typowy dla win białych. Położenie winnic sprzyja długiemu naświetleniu winorośli latem. Wspomniana już rodzima odmiana Ezerjo posiada neutralny zapach, ale jest elegancka o silnej, charakterystycznej kwasowości. Ponad to produkuję się tu: rizlingszilvani (Muller-Thurgau) o ładnym bukiecie, Chardonnay oraz Leanyka.

Mecsekalja (650 ha) – region jest przede wszystkim centrum produkcji win musujących. Uprawia się tu dość specyficzny dla tego miejsca Cirfandi – jego wino jest korzenne, o kwiatowym aromacie i wysokim poziomie alkoholu. Ponad to produkowane są: Chardonnay, wytrawny Furmint, Olaszrizling przyjemnie wytrawny, ale nie kwaskowy. Wina z Mecsekalja są umiarkowanej kwasowości i o dużej zawartości cukru. Czerwone wina są tutaj rzadkością.